ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΠΑΡΑΙΤΗΣΗΣ- RESIGNATION SYNDROME

ΝΕΟΑΠΟΚΤΗΘΕΙΣΑ ΜΟΡΦΗ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ: «ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΠΑΡΑΙΤΗΣΗΣ»;

Μας ήρθε απο την Σουηδία όταν αντικρύσε η επιστημονική κοινότητα ιδίοις όμμασι έφηβους να κοιμούνται για μήνες δίχως ιατρική ανάγκη. Παιδιά, προσφυγόπουλα, εμφάνισαν σταδιακή παραίτηση απο ο,τιδηποτε φαίνεται φυσιολογικό για την ηλικία τους, είτε αυτό είναι σχολείο, παιχνίδι, αλληλεπίδραση ή μία υποτυπώδης (αυτο-)φροντίδα. Αναφερομαστε σε άτομα παιδικής και εφηβικής ηλικίας που βρίσκονται σε μία κατάσταση ενός ψυχολογικού λήθαργου αφού πρώτα έχει προηγηθεί μία έκπτωση στις δραστηριότητες μέσα απο αγχώδεις διαταραχές, καταθλιπτικές περιόδους και εν τέλει, έναν ύπνο που δεν τελειώνει ποτέ. Είναι μία εξωτερικευμένη ψυχοπαθολογία η οποία αφορά αμιγώς σε παιδιά που αναζήτησαν και χρειάστηκαν άσυλο επι μακρόν ως πρόσφυγες πολέμου.

Ο υφέρπων υπαίτιος της εν λόγω παραίτησης (Uppgivenhetssyndrom), μοιάζει να είναι το σύνδρομο του μετατραυματικού σοκ, (Post Traumatic Stress Syndrome). Το δεύτερο, άπτεται μίας μνήμης τραυμάτων που δεν εξασθενεί ποτέ. Η παραίτηση αυτή καθηλώνει τα παιδιά σε μία αποσυρμένη θέση απέναντι σε ό,τι συνιστά ζωή, επιβίωση και ανάπτυξη. Είναι ένα είδος κλιμακωτής αυτοχειρίας καθώς σίγά-σιγά, διαπιστώνεται η απώλεια μίας βαθιάς νοηματοδότησης για ο,τιδήποτε και οποιοδήποτε στίγμα προσωπικού παλμού καθώς και η απόλυτη αποσύνδεση (νοός και σώματος) απο τα πράγματα του φυσικού κόσμου και των λοιπών ανθρώπων. Αυτό το καινό σύνδρομο, πιθανότατα να βασίζεται στo ιστορικό πείραμα του Αμερικανού Ψυχολόγου Martin Seligman το 1967 στο Πανεπιστήμιο της Pennsylvania όπου χρησιμοποίησε σκύλους ως πειραματόζωα για να δείξει την έννοια της επίκτητης αίσθησης αδυναμίας (learned helplessness) ως μια προέκταση της κλινικής κατάθλιψης όπως την γνωρίζουμε μέχρι και σήμερα. Τα πειράματα ανέδειξαν την ενδότερη επιλογή που έχει ο άνθρωπος απέναντι στην επαναληπτική και ανελέητη ματαίωση απο κάτι -είτε ενδογενές, είτε εξωγενές- στη ζωή του. Η συνεχής ματαίωση που βίωσαν αυτά τα σκυλιά (ηλετροσοκ διχως έξοδο διαφυγής), τα ώθησαν στην παραίτηση απο κάθε προσπάθεια να σωθούν πράγμα που τα καθήλωσε στην ίδια θέση, αδρανοποιημένα εκεί που θα δέχονταν ακόμα το ηλεκτροσόκ. Η επίκτητη αίσθηση αδυναμίας του Martin Seligman έγινε βάση για την εξήγηση της κλινικής κατάθλιψης, ενώ το σύνδρομο του μετατραυματικού σοκ δύναται να γίνει ένας πιστός ηθικός αυτουργός και συνοδοιπόρος της κατάθλιψης φέροντας έτσι τους εφηβους πρόσφυγες σε απόλυτη ψυχοσωματική, συναισθηματική και πνευματική παραίτηση απο όλα. Η εν λόγω παραίτηση μοιάζει πολύ με την επιλεκτική αλαλία όπου ένα παιδί ή ένας ενήλικας επιλέγει να μην επικοινωνεί λεκτικά με κανέναν για ένα διαστημα άνω των έξι μηνών. Η επιλογή παραιτησης, αλαλίας και οιασδήποτε μορφής απόσυρσης οφείλει να αφυπνίσει επιστημονικές συνειδήσεις για μία περαιτέρω έρευνα σε βάθος για το συγκεκριμένο ψυχολογικό φαινόμενο. Η σύνδεση μεταξύ σώματος, νοός και ψυχής ήταν ανέκαθεν άρρηκτη, είτε το αποδεχόμαστε ως μετρήσιμη αλήθεια, είτε οχι.

Τελικά τί είναι αυτό που καθορίζει τη ζωή των ανθρώπων; Ένας άρτια οργανωμένος νους, ένα καλά γυμνασμένο σώμα ή μία ψυχή που δεν παύει ποτέ να ελπίζει; Μήπως η ενότητα των τριών συνιστά όλο το κύτταρο μας; Μήπως ο Αριστοτέλης που είπε πως το όλον είναι μεγαλύτερο απο το άθροισμα των μερών του να έχει τελικά δίκιο απο τότε;

Χριστίνα Μπογιατζή

Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος ΜΑ

Λογοπαθολόγος-Ακοολόγος ΜΑ

Υπ. Διδάκτωρ ΕΚΠΑ